Nowości w sprawozdaniach z działalności spółek: Scope 1, 2, 3 emissions

Głównym bohaterem tego raportu jest fragment – artykuł 17a przytoczony poniżej.

„Article 17a
Amendments to Directive 2013/34/EU
Directive 2013/34/EU is amended as follows:

In Article 19a(1) and Article 29a(1), the following subparagraphs are added:

‘(f) Scope 1, scope 2 and scope 3 emissions;
(g) the undertakings performance under (f) against Union climate objectives;”

Directive 2013/34/EU to Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG.

Dyrektywa nakłada m.in. obowiązek opracowywania sprawozdania z działalności lub skonsolidowanego sprawozdania z działalności przez spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej, spółdzielnie i przedsiębiorstwa państwowe, które są uzupełnieniem sprawozdań finansowych.

Raport Parlamentu Europejskiego proponuje, aby do dotychczas przyjętego zakresu informacji, które mają się znaleźć w sprawozdaniu z działalności, dodać tematykę emisji gazów cieplarnianych (ang. greenhouse gases, GHG) w postaci przedstawienia emisji w zakresach 1, 2, 3 oraz wyniki zrealizowanych działań w odniesieniu do klimatycznych celów Unii Europejskiej.

Celem nowych wymagań jest sprawienie, aby firmy rozpoczęły:

• faktycznie zarządzać swoim wpływem na klimat, tj: mierzyć go i przedstawiać swoim interesariuszom (regulatorom, nadzorcom, klientom, społeczeństwu czy konkurencji)
• stale zmniejszać  swój negatywny wpływ na klimat poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych.

Działania te są konieczne do zmniejszenia tempa postępującego globalnego ocieplania, które już teraz oddziałuje na społeczeństwo, w tym także na prowadzenie biznesu. Wprowadzenie tych  wymagań wesprze realizację wspólnotowego celu UE jakim jest redukcja emisji gazów cieplarnianych o 40% do roku 2030 w stosunku do roku 1990 oraz redukcja o 80-95% do 2050 roku.

Czym jest zakres 1, 2, 3 w emisji GHG?

Emisje gazów cieplarnianych nazywane inaczej śladem węglowym organizacji (ang. carbon footprint) obejmują całkowitą sumę emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez organizację. Na emisje gazów cieplarnianych nie składają się tylko emisje emitowane przez kominy na terenie firm, ale także emisje w całym łańcuchu wartości związane z wytworzeniem kupowanych przez firmy mediów, surowców, usług, np.: energii elektrycznej, cieplnej, surowców głównych, materiałów pomocniczych, półproduktów czy podczas transportu surowców lub produktów. Gazy cieplarniane brane pod uwagę w obliczeniach to dwutlenek węgla CO2, metan CH4, podtlenek azotu N2O oraz wiele innych gazów cieplarnianych, głównie czynników chłodniczych używanych w klimatyzatorach.

Ślad węglowy oblicza się w trzech zakresach, dobieranych w zależności od celu obliczania śladu węglowego przez daną firmę. Właśnie obliczenia w tych zakresach (ang. scope 1, 2, 3) zostały zaproponowane do obowiązkowego raportowania w sprawozdaniach z działalności.

ZAKRES 1 (scope 1)

Emisje bezpośrednie powstałe w wyniku spalania paliw w źródłach stacjonarnych bądź mobilnych będących własnością firmy bądź przez nią nadzorowanych, emisji powstałych w wyniku zachodzących procesów technologicznych czy ulatniających się czynników chłodniczych.

ZAKRES 2 (scope 2)

pośrednie energetyczne emisje  powstałe w wyniku zużywania importowanej (zakupionej czy dostarczonej z zewnątrz) energii elektrycznej, cieplnej, pary technologicznej, chłodu (w praktyce emisje GHG powstają w miejscu wytworzenia tych mediów).

ZAKRES 3 (scope 3)

Inne pośrednie emisje powstałe w całym łańcuchu wartości, np. w wyniku wytworzenia surowców lub półproduktów, zagospodarowania odpadów, transportu surowców oraz produktów, podróży służbowych pracowników czy użytkowania produktów przez końcowych użytkowników.

Metodologie obliczeń

Obliczenia śladu węglowego już kilkanaście lat temu zostały ustandaryzowane, aby móc zachować spójne ramy przeprowadzania obliczeń. Najpopularniejszymi standardami dotyczącymi obliczeń, ale także zarządzania emisjami GHG są:

• norma ISO 14064-1 Gazy cieplarniane – Część 1: Specyfikacja i wytyczne kwantyfikowania oraz raportowania emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych na poziomie organizacji;
• standard The GHG Protocol A Corporate Accounting and Reporting Standard, jego aktualizacja dotycząca Zakresu 2 – GHG Protocol Scope 2 Guidance – An Amendment to the GHG Protocol Corporate Standard  oraz dodatek dotyczący zakresu 3 Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard Supplement to the GHG Protocol Corporate Accounting and Reporting Standard.

GHG Protocol wyróżnia kilkanaście kategorii emisji GHG w ramach zakresu 3, czyli powstających w łańcuchu wartości firmy:

Zakres 3 – upstream

1. Zakupione surowce i usługi (emisje związane z wydobyciem i wytworzeniem surowców i usług)
2. Dobra kapitałowe (emisje związane z wyprodukowaniem dóbr kapitałowych)
3. Emisje związane z energią i paliwami nieujęte w zakresie 1 i 2
4. Upstream – transport i dystrybucja (transport i dystrybucja produktów nabywanych przez raportującą firmę w raportowanym okresie pomiędzy dostawcą a tą firmą pojazdami lub urządzeniami niebędącymi własnością, bądź pod kontrolą raportującej firmy)
5. Odpady powstałe w wyniku działalności (utylizacja i przetwarzanie odpadów w ciągu raportowanego okresu w obiektach, które nie są własnością i nie są kontrolowane przez spółkę raportującą)
6. Podróże służbowe (transport pracowników związany z działalnością biznesową w ciągu raportowanego okresu w pojazdach, które nie są własnością lub nie są zarządzane przez raportująca firmę)
7. Dojazdy pracowników do pracy (transport pracowników pomiędzy ich domami i ich miejscami pracy w ciągu roku sprawozdawczego w pojazdach, które nie są własnością lub są obsługiwane przez firmę sprawozdawczą)
8. Upstream – wynajęte aktywa (emisje związane z obsługą aktywów wynajętych przez spółkę sprawozdawczą (najemca) w roku sprawozdawczym i nieobjęta zakresem 1 i 2).

Zakres 3 – downstream

1. Downstream – transport i dystrybucja
2. Przetwarzanie sprzedanych produktów (Przetwarzanie produktów pośrednich sprzedawanych w roku sprawozdawczym do klientów (np. wytwórców) – obliczenia te wymagałyby ścisłej współpracy z klientami w zbieraniu informacji nt. ich emisji w 1 i 2 zakresie
3. Użytkowanie sprzedanych produktów
4. Postępowanie ze sprzedanymi produktami po zakończeniu ich użytkowania
5. Downstream – wynajęte aktywa (obsługa aktywów należących do firmy sprawozdającej (wynajmujący) i wynajmowanych innym podmiotom w roku sprawozdawczym, nieujęte w zakresie 1 i 2)
6. Franczyzy
7. Inwestycje (działalność inwestycyjna (w tym inwestycje kapitałowe i długoterminowe oraz finansowanie projektów) w roku sprawozdawczym, nieobjęte zakresem 1 lub 2).

Kategorie te są ogólnymi przykładami źródeł emisji GHG dla bardzo różnorodnych firm, dlatego nie wszystkie dotyczą konkretnej firmy. Część z nich po prostu w pewnych organizacjach nie istnieje np. franczyzy, a część z nich będzie miała marginalny wkład w ślad węglowy organizacji, a zebranie danych i wykonanie obliczeń wiązałoby się z dużymi wydatkami oraz z dużym zaangażowaniem czasowym pracowników. Organizacja Carbon Disclosure Project, która od wielu lat zbiera informacje nt. wielkości śladu węglowego dużych firm, w swoim formularzu pyta firmy o wszystkie kategorie emisji w zakresie 3, przy czym oczekuje podania wielkości emisji GHG w poszczególnych kategoriach, wyjaśnienia dlaczego dana kategoria nie dotyczy organizacji lub przedstawienia szacunkowych obliczeń, które potwierdzają, że emisje w danej kategorii są marginalne.

Wyzwanie dla firm

Zdecydowana większość firm w Polsce dotychczas nie obliczała emisji GHG, a często hasło „ślad węglowy” jest nieznane wśród pracowników. Można to zaobserwować w raportach informacji niefinansowych gdzie, albo nie ma żadnego odniesienia do działań realizowanych w kontekście zmian klimatu, albo pojawiają się zapisy sugerujące dążenie firm do redukcji emisji GHG, ale nie jest ono poparte przykładami działań czy wskaźnikami efektywności.

Wejście w życie proponowanych zmian będzie wymagało od firm opracowania procedur, metodologii lub instrukcji wykonywania obliczeń oraz zbierania koniecznych danych. W przypadku dużych, wielopodmiotowych organizacji koniecznym może być wdrożenie systemu online do zbierania ogromnej ilości danych.

Udokumentowany proces zbierania danych i wykonywania obliczeń jest konieczny do zachowania jakości i powtarzalności obliczeń oraz w celu umożliwienia przeprowadzenia weryfikacji . Obliczenie śladu węglowego będzie pierwszym krokiem do zidentyfikowania wpływu organizacji na klimat. Następnym powinno być opracowanie systemu zarządzania wpływem organizacji na klimat bądź ujęcie tych kwestii w istniejącym systemie np. ISO 14001.

Działania konieczne do realizacji powinny objąć:

• ujęcie emisji GHG w polityce środowiskowej lub klimatycznej oraz strategii biznesowej
• wyznaczenie celów redukcyjnych
• realizacja projektów redukcyjnych
• angażowanie partnerów w łańcuchu wartości.

Konsekwentna realizacja tych działań jest niezbędna w stopniowej redukcji emisji GHG, do czego wyraźnie zmierza Unia Europejska. Dzięki temu UE będzie mogła m.in. podjąć efektywne pod względem kosztów działania na rzecz osiągnięcia długoterminowego celu ograniczenia emisji o 80–95 proc. do 2050 r. w kontekście niezbędnych redukcji, które wspólnie powinny osiągnąć kraje rozwinięte. Aby osiągnąć ten ambitny cel sektory objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS) musiałyby ograniczyć emisje o 43 proc. (w stosunku do poziomu z 2005 r.), a sektory nieobjęte systemem handlu uprawnieniami do emisji musiałyby ograniczyć emisje o 30 proc. (w stosunku do poziomu z 2005 r.) – co wymaga ustalenia indywidualnych, wiążących celów dla poszczególnych państw członkowskich.

Pomoc w spełnieniu nowych wymagań

Bureau Veritas już od kilku lat realizuje szereg usług związanych z wpływem firm na klimat, które wychodzą naprzeciw obowiązkowi wywiązania się z proponowanych regulacji prawnych. Więcej nt. pakietu usług związanych ze śladem węglowym – kliknij tutaj.

---

POTRZEBUJESZ PORADY CZY DODATKOWYCH INFORMACJI?
CHCIAŁBYŚ OTRZYMAĆ KOSZTORYS?